Aurten, 2014an, 50 urte bete dira Gabriel Arestiren Harri eta herri argitaratu zela. Liburua 1964an argitaratu zenetik, 1986an eta 2000an berrargitaratu da, eta aurten, urteurrena gogoan, Euskaltzaindiak eta Gabriel Arestiren senideek eta Zenbat Gara elkarteak osatzen duten Gabriel Aresti Kultura Elkarteak liburua berrargitaratu dute eta gaur Bilboko Udaletxeko Arabiar Aretoan aurkeztu dute. Gehiago irakurri
Kategoria: Arestiren literatura lanak
Nor izan zen Gabriel Aresti? Biografiatxoa
Hona hemen entzungai Gabriel Aresti Segurolaren biografiatxoa, Bilbo Hiria irratiako lagunek entzuteko eran moldatua.
Egun dagoen biografiarik osatuena ,Arestiren lagun Angel Zelaietak ondutakoa, osorik irakurtzeko eran dago SUSA argitaletxearen webgunean
Lizardi eta Aresti
2000. urteko azaroaren 24an Koldo Izagirrek XX. Mendeko Poesia Kaieren lehen argitaldia aurkezteko eman zuen hitzaldian Xabier Lizardi eta Gabriel Arestiren bi poemen intertestualitateaz ( hitzaldia osorik sarean ) :
(…) Lizardiren Zuaitz Eroria, Lauaxetaren Langile eraildu bati, Lekuonaren Errota zaarra, Miranderen Zakur hila… oro har, erori, kolpatu edo suntsituaganako atxikimendua nabari dugu guztietan, badirudi poetek barneratua dutela derrota kolektibo bat, alegoria desberdinetan kantatzen dutena… Aspaldiko kontua da Elizanbururen «…aizkorak ezin hautsizkoa» hura. Epikotasun lorios betetik urrunduta, suntsimendu baten zantzuak kantatzen dizkigute XX. mendeko poeta gailenek. Derrotaren kontzientzia honek ez garamatza ordea malkokeriara: poetak askatasun egarri handi batean kantatzen du «hegoak ebaki banizkio…» Hain zuzen, «txoriñoak kaloian tristerik du kantatzen…» horren ondorio eta erreakzio dugu, poeta ez baitago jadanik kaiolan, ez da identifikatzen ez zuhaitzarekin, ez langile erahilduarekin, ez zakurrarekin, kanpotik ari da —derrotatua baina biktimismorik gabe— eta gorazarre egiten dio eroriari, hari zuzentzen zaio, memorian jasotzen du, bere poesia ez baita lanturako, malkoa isuriko duen arren. Irakur dezagun berriro Lekuonaren poema: errotaren oihuz —interpreta bedi oihu ezaren oihuz— maluretan den arren, «bizitza-legea nahi luke onartu», eta aitorpen horrek darama gero Porlandi-ra:
Baina utz dezadan
artzain bizitza ezti,
baserri birako
bakezko barruti.
Mindura berrian
kanta nahi dut beti.
Min dut egiazki.
Baina hobe dugu
gauza asko galtzea
eta ez pobreak
goseak hiltzea.
Poeta malkontzia izanen da, baina ez negartia. Are gehiago, negarretik malkora dagoen bilakabidea da gure lirikaren eta are gure poesia moderno osoaren garapena.
Zuaitz bat, urtezua, lurrera botea…
Zaarra izanagatik bazun ark osasun betea!
Ondoan orra agiri, zornak ezotua,
aizkora ankerraren ebaki sarri-berritua.
Erorikoan lurraren kontra hautsi ez diren adarrak zerurantz luzatzen ditu erruki eske; zuhaitz lagunak dar-dar batean daude, lurra nahigabez, haizea zinkuruz, ihes dagite txoriek… Amiltze honen deskribapenaren ondoren, esker gaiztoaren parabola bat garatzen du Lizardik, gizakiaren ezinasearen alegia bat zehazki taxuturiko laukoetan; azkenik badatoz idiak, itzainak kate bat lotzen dio, zerraren hotsa entzuten da urrunean…
Baaramakete, eraman, zuaitz eroria…
Errukia garaituz, betor nerekoikeria.
Baaramakete, eraman!, bestela mendia
ezpainikek gehiago begiaren pozgarria.
Badaramate zuhaitza noski, eta adarrak kenduta enborra emanen diote zerrari, ez zaigu besterik esaten. Lizardiren poema Arestik jarraitu zuen, dokumental beraren hurrengo sekuentzia balitz bezalaxe.
Aleman barkua atrakatu da Zorrotzan.
Zimentua dakar, ehun kiloko sakoetan.
Bien bitartean
Anton eta Gilen zeuden
zerrarekin
tronko hura erdibitzen.
Sokarekin…
Eztago kablerik…
Bestela…
Tira eta tira,
Orain Anton,
gero Gilen,
eznaiz hilen,
Gilen.
Hemen euskeraz
ta han erderaz.
Birao egiten zuten.
Okerbideak ezpaitaki mintzaerarik,
berdin tratatzen baitu
erdalduna
eta
euskalduna.
Arbolaren neurriak hartu nituen.
Antiojuak bustitzen zitzaizkidan.
(Amak gauean pentsatu zuen errekara
erori nintzela). Eta esan nuen:
Beti paratuko naiz
gizonaren alde.
Gilen.
Anton.
1954an argitaratu zituen Gabriel Arestik lehen poemak
Jokin Zaitegik 1950en Guatemalako erbestean sortu zuen Euzko-Gogoa aldizkarian plazaratu zituen Gabriel Arestik bere lehen poemak. Honakoa, berbarako:
Dance dans la prière (From «Suite des dances souletines et mixaines»).
Aresti’ar Gabirel
«Mother, sister and Spirit of the Garden»
(Ash-Wednesday, T. S. Eliot).
Arreba
Emaztegaia, alhaba,
Emaztea, ohakidea, no, izeba,
Guztion ama.
Maitea,
ioran guztien sedea,
Zuzentzen dun ohartzeke nire bidea,
Nire ibiltea;
Lilia,
Apalezko loreñia,
Eteten dun tairik gabe nire bizia;
Izar-argia.
Kutuna,
Adiskidea, laguna, Gehiago irakurri
” Euskeraren izen poetikoak” hitzaldia antzeztuko du Patxo Telleriak Ean
Aurtengo Eako poesia egunak jardunaldietan, Patxo Telleriak beren beregi landutako Gabriel Arestiren ” Euskeraren izen poetikoak” antzeztuko du.
Bihar izango da, uztailak 19 dituela, 19:30ean udaletxean.
“Euskeraren izen poetikoak” hitzaldia Hernaniko udaletxeko pleno-aretoan eman zuen Gabriel Arestik, 1966an. Hitzaldiko aurkezlea Ramon Saizarbitoria izan zen.
Azken euskaldunaren heriotzea deritzon bertso sorta ere hitzaldi haretarako atondu zuen Arestik. Susa argitaletxearen webgunean dugu entzungai, beste hamaika testugaz batera.
Harrizko herri hau eskuizkribua itzuli diote familiari
NAIZ.INFO gunetik
Gabriel Arestiren ‘Harrizko herri hau’ liburuaren jatorrizko testua, autoreak berak eskuz idatzia, 40 urtez egon da Arantzazuko liburutegian. Liburua argitaratu ondoren, 1970ean, Enrike Villar Lur argitaletxeko editoreak hara eraman zuen, konfidantzazko leku seguru batean gordetzeko.
Poeta bilbotarraren familiak bere obra osoa bateratu eta gizarteari eskaintzeko nahiari jarraiki, fraideen anaiarteak eskuizkribua sendiaren esku jartzea onartu zuen. Gaur egin dute entrega ekitaldia eta Meli Esteban alargunak eskuratu du. Fraideei eskerrak eman dizkie, hainbeste urtetan gorde dutelako.
Iñaki Beristain fraideak eskuizkribua Arantzazurentzat «altxor preziatua» zela nabarmendu du, eta «gogo onez baina penaz» familiaren esku utzi dutela aitortu du. «Arantzazuko liburutegiak galdu egiten du baina gizarteak irabazi», adierazi du.
Ekitaldian Pello Zabalak Bitoriano Gandiaga poetak Arestiren omenez idatzi zuen ‘Gabriel Arestiren aitormenetan’ olerkia irakurri du.
“Lau teatro Arestiar” liburuko hitzaurrean Saizarbitoriak Arestiren eraginaz
Kriseilu 26
1973-Otsaila
Lur editoriala
Villa Zutik, Paseo Arbola,
Donostia
Hitzaurrea
Ez da hau Arestirentzat hitzaurre bat hasten dudan lehen aldia. Lehenago beste bat hasi eta bukatu nion Leterekin batera, ez dakit zein libururentzat, ezta ere zein urtetan. Ba dakit hura Arestik antolatutako lantzamendu antzeko bat izan zela eta nik eskertu egin niola. Orduan hitzaurre sentimental bat egin nuen, eta Letek eta nik elkarri leitu genion hitzaurrea Rexen. Leterena teknikoagoa zen, poesia analizatzen zuen. Nik nahiago izan nuen gaztelaniaz eskribitzeko bezain ona izanik ere, kabreoak eta kuartillak euskara erabiliaz gastatzen zituen gizon kojonudo haren mundua deskribatu (…)
(…) Beste garai batzuk ziren. Arestik ikaragarrizko garrantzia izan zuen guretzat, besterik ez bazen ere, lehendabiziko gure lige kontestatarioari euskal-poesia zati bat irakur ahal izan geniolako, Prevert, Otero, Apollinaire, Andre Breton eta Celayaren artean. Euskaldun izan eta euskaraz idaztea probintzikeria herstu batetik ateratzea izan zitekeelaren idearen radikalizatzea izan zen. Eta hala izan zen, apur bat behintzat. Eta euskarak arnasa hartu zuen, bat bi, bitalismo gehiagoz, xistuaren doinuaz hanka altxatzen zutenez deskojonatzen zen anarkismo kutsuko katxondeo baten odol bultzadaz. (…)